Thưa PGS, xung quanh việc thực hiện Thông tư số 129/2012/TT-BTC của Bộ Tài chính, một số công ty kiểm toán và kiểm toán viên (KTV) cho rằng điều kiện dự thi Chứng chỉ Kiểm toán viên và Kế toán viên hành nghề bị siết chặt, gây khó khăn cho người dự thi cũng như việc tuyển dụng của các công ty, xin ông cho biết ý kiến về vấn đề này?

- Không hoàn toàn như vậy. Theo quy định mới, có những điều được nới lỏng hơn, đồng thời có những quy định chặn chẽ hơn, yêu cầu cao hơn, minh bạch hơn. Ví dụ, quy định bắt buộc người dự thi Kiểm toán viên phải có trình độ cử nhân chuyên ngành Tài chính - Kế toán, nếu tốt nghiệp chuyên ngành khác phải có đủ thời gian học các môn liên quan đến kế toán, kiểm toán theo quy định; phải là người đã có thời gian nhất định công tác trong nghề nghiệp kế toán, kiểm toán. Trước đây, các môn thi đạt trên yêu cầu là được, nay tổng các môn thi phải cao hơn mức trung bình và không có môn đạt dưới trung bình. Trong khi đó, để trở thành kiểm toán viên, người dự thi chỉ bắt buộc thi và đạt tổng số điểm 6 môn theo quy định. Tin học và Ngoại ngữ nay chỉ là điều kiện chứ không phải là môn thi như trước.

Như vậy, việc tổ chức thi và cấp Chứng chỉ kiểm toán viên, kế toán viên hành nghề hiện nay có bất cập gì không, thưa ông?

- Phải nói rằng, việc tổ chức thi như hiện nay còn nhiều bất cập cần được điều chỉnh. Trước hết, về mặt nhận thức còn có sự ngộ nhận về chức danh nghề nghiệp. Đây là chức danh Kiểm toán viên cấp Nhà nước (đúng theo quyết định của Bộ trưởng Tài chính năm 1994) chứ không và hoàn toàn không phải là kế toán viên công chứng (CPA Certified Public Accountant) như nhiều người tự nhận. Kiểm toán viên hành nghề và kế toán viên công chứng không phải là một chức danh.

Thứ hai, trên thực tế và thực chất chúng ta chưa có sự đào tạo các chức danh nghề nghiệp này. Người dự thi hoàn toàn dựa vào kiến thức đã học ở bậc đại học và tích lũy từ thực tế công tác. Trước khi thi, những người dự thi được tham dự trên tinh thần tự nguyện một số buổi gọi là ôn tập hoặc hệ thống hóa kiến thức do các trường, các trung tâm hoặc tổ chức nghề nghiệp tổ chức.

Thứ ba, nghề kế toán và kiểm toán là một nghề dịch vụ cao cấp trong thị trường mở. Đó là một nghề trong vô vàn nghề nghiệp của nền kinh tế thị trường, kinh doanh tự do và bình đẳng; Nhà nước điều hành nền kinh tế bằng luật pháp chứ không phải bằng các biện pháp hành chính. Kiểm toán viên, kế toán viên hành nghề cung cấp dịch vụ trong khuôn khổ của luật pháp và chịu sự quản lý, kiểm soát về chất lượng dịch vụ, đạo đức nghề nghiệp của tổ chức nghề nghiệp. Các tổ chức nghề nghiệp quản lý và kiểm soát hội viên bằng chính các quy chế và vị thế, uy tín trong một nền kinh tế cạnh tranh bình đẳng và minh bạch. Đó cũng là bản chất nhà nước pháp quyền, của xã hội dân sự, dân chủ, của nền kinh tế thị trường mở cửa, của nguyên tắc và thông lệ quốc tế...

Xin ông cho biết quan điểm và kiến nghị về việc điều chỉnh những bất cập nêu trên?

- Cách đây 6 năm, với tinh thần cải cách nền hành chính quốc gia và đổi mới phương thức quản lý Nhà nước đối với nền kinh tế, Bộ Tài chính đã có quyết định chuyển giao cho Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam (VAA) và thành vien của VAA là Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) nhiệm vụ đăng ký và quản lý hành nghề kế toán, kiểm toán. Cùng với đó là lộ trình chuyển giao từ Bộ Tài chính sang tổ chức nghề nghiệp các công việc liên quan đến nghề nghiệp kế toán và kiểm toán. Thời gian qua VAA đã làm tốt chức năng và nhiệm vụ được giao, nhưng đến nay việc tổ chức thi và cấp Chứng chỉ Kiểm toán viên và Kế toán viên hành nghề vẫn do Bộ Tài chính trực tiếp đảm nhiệm. Theo tôi, cần sớm tổng kết, đánh giá những việc đã làm và thực hiện theo lộ trình đã được Bộ quyết định từ năm 2007. Theo thông lệ quốc tế, các công việc nói trên, kể cả việc soạn thảo và công bố các chuẩn mực kế toán, kiểm toán đều do các tổ chức nghề nghiệp thực hiện.

Bên cạnh đó, với lý do như đã nói trên, cần sớm có chương trình đào tạo, có thời gian đào tạo những người hành nghề kế toán, kiểm toán. Bởi đây là một nghề có tính đặc thù quan trọng trong nền kinh tế thị trường thời hội nhập quốc tế và hỗ trợ đắc lực cho hoạt động kinh doanh.

Theo tôi, hiện nay tổ chức thi mỗi năm một lần là ít. Với số lượng dự thi khá đông, việc tổ chức thi chỉ diễn ra tại Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh cũng gây khó khăn cho người có nhu cầu thi ở các tỉnh miền Trung. Trong tương lai nên tổ chức các kỳ thi linh hoạt, tăng thêm số kỳ thi trong một năm; mở thêm địa điểm ở miền Trung, tạo thuận lợi cho người có nhu cầu thi. Tất nhiên, công sức cho các kỳ thi sẽ nhiều hơn và đòi hỏi sự chuẩn bị công phu hơn.

Một vấn đề nữa cũng rất đáng quan tâm, đó là mặc dù đề thi và cách tổ chức ra đề thi đã có nhiều cải tiến, gắn sát hơn với nhu cầu, nhưng trong nhiều trường hợp, đề thi vẫn nặng nề về lý thuyết, thiếu tính thực tế nên có tình trạng, người công tác thực tế lâu năm thi vất vả và khó đạt yêu cầu hơn người mới ra trường. Những người làm việc lâu năm thông thường làm và hiểu sâu một số lĩnh vực, trong khi chính sách, chế độ về tài chính thay đổi thường xuyên, họ không có điều kiện cập nhật tổng thể và vì vậy gặp khó khăn khi trả lời những vấn đề mang tính lý thuyết...

Theo ông, có nên áp dụng hình thức thi cuốn chiếu như các tổ chức nghề nghiệp quốc tế đang thực hiện?

- Tổ chức như vậy có thể thuận lợi cho thí sinh nhưng hiện nay ở nước ta chưa đủ điều kiện để đảm bảo chất lượng các tín chỉ đó. Vì vậy việc thi tập trung có ưu điểm là tính nghiêm túc cao hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn phụ thuộc nhiều vào tính nghiêm túc của chính thí sinh và những tổ chức thi.

Trong tương lai, khi kiểm toán viên và kế toán viên có chứng chỉ hành nghề được đào tạo trong một chương trình chính quy, nghiêm túc thì hoàn toàn có thể áp dụng phương thức tín chỉ cho các ứng viên và khi nào họ tích lũy đủ các tín chỉ cần thiết theo các môn học hoặc chuyên đề thì họ sẽ được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện để làm căn cứ cấp chứng chỉ hành nghề.

Xin cảm ơn ông!

( Nguồn : http://vacpa.org.vn)